ဝီႇၶီႇလုၵ်ႈဢွၼ်ႇ:ယူးရူပ်ႉ/ဢၢႆးသလႅၼ်ႇ

ၽႅၼ်ႇလိၼ် ဢၼ်ၼႄဝႆႉ တီႈယူႇ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ

ၸွမ်ပိဝ် မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ

ဢၢႆးသလႅၼ်ႇ ပဵၼ်မိူင်းၵုၼ် ဢၼ်မီးတီႈ ၽၢႆႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း ယူးရူပ်ႉ လႄႈ ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈ လွင်ႈႁၢင်ႈလီ သၽႃႇဝ လႄႈ လွင်ႈလႅၵ်ႈလၢႆႈ ဢိၵ်ႇပႃး လွင်ႈသုင်သုတ်း ဢၢႆးသလႅၼ်ႇ သႃႇၵႃႇ ၵေႃႉဢၼ်လၢတ်ႈၼႄ လွင်ႈပိုၼ်း ၵူၼ်းၶိူဝ်း ဝၢႆႇၵိင်းၶဝ် လႄႈ ၵူၼ်းၸိူဝ်း လွတ်ႈၽေးၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ ဢမ်ႇမီးလႅၼ်လိၼ်ၸပ်းၵၼ်တင်း တၢင်ႇမိူင်းသေ ဝဵင်းလူင်မၼ်းပဵၼ် Reykjavik တီႈဢၼ်ႁူဝ်ၼပ်ႉၵူၼ်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ ယူႇဝႆႉ ၸမ်ၸမ် 70% ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ ဢမ်ႇၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸုမ်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈ ယူးရူပ်ႉ။ ငိုၼ်း ၶရူဝ်ႇၼႃႇ ၼႆႉ ပဵၼ်ငိုၼ်း မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇယဝ်ႉ။

ပိုၼ်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ

ပၢင်ၵုမ်ဢၼ်မိူၼ်ၵၼ် မိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ 19 Alþingi တီႈ Þingvellir။

ၵမ်ႈၼမ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃႈ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇ ၵူၼ်းၶိူဝ်းၼေႃႇဝူၺ်းၶဝ် သွၵ်ႈႁႃႁၼ်သေ မႃးယူႇသဝ်း မိူဝ်ႈၶိုင်ႈပီထူၼ်ႈသွင် ပီႁူဝ်ပၢၵ်ႇထူၼ်ႈ ၉ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းမႃးယူႇသဝ်း ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းၼႆႉ ပဵၼ် ဢိင်ႇၵူဝ်ႇၾူဝ်ႇ ဢႃႇၼႃႇသၼ်ႇ ဢၼ်မႃးယူႇၸွမ်း ပီႈၸၢႆးမၼ်း ႁူဝ်ႇလီႇၾူဝ်ႇ တီႈမိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ Hjörleifur လႆႈထုၵ်ႇ ၶႃႈၸႂ်ႉမၼ်း ၶႃႈတၢႆ ၵူၺ်းၵႃႈ Ingólfur ၵေႃႇသၢင်ႈႁိူၼ်းမၼ်းတီႈ Reykjavík မိူဝ်ႈပီ ၈၇၄ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႄႇမိူဝ်ႈ ၈၇၄ တေႃႇထိုင် ၉၃၀ ၼၼ်ႉ ၵူၼ်းတင်းၼမ်၊ ၵမ်ႈၼမ် Norse Vikings လႄႈ ၶႃႈၵူၼ်းဢၢႆးရိသ်ျၶဝ် ၶၢႆႉမႃးယူႇတီႈၵုၼ်ၼၼ်ႉသေ မိူဝ်ႈပီ ၉၃၀ ၼၼ်ႉ၊ သၽႃးၼႆႉ ၵေႃႇတင်ႈမႃး ႁႂ်ႈပဵၼ် ငဝ်ႈငုၼ်းၵၢၼ်မိူင်း မိူင်းလွတ်ႈလႅဝ်း ဢၢႆးးသလႅၼ်ႇ။ ၸၢဝ်းၶရိတ်ႉယၢၼ်ႇ လႆႈႁပ်ႉႁွင်းမႃး လူၺ်ႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ် မိူဝ်ႈပီ ၁၀၀၀ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

မိူဝ်ႈပီ ၁၈၁၄ ၼၼ်ႉ ဝၢႆးသေ ပၢင်တိုၵ်း ၼႃႇပူဝ်ႇလီႇယၼ်ႇယဝ်ႉၼၼ်ႉ မိူင်းတႅၼ်းမၢၵ်ႈ-ၼေႃႇဝူၺ်း လႆႈၽၢတ်ႇဢွၵ်ႇပဵၼ် မိူင်းႁေႃၶမ်း ႁင်းၶေႃသွင်မိူင်း လူၺ်ႈလၢႆး လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆ ၶီႇလ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ တိုၵ်ႉပဵၼ်မိူင်းဢၼ် လႆႈပိုင်ႈဢိင် တဵင်းမၢၵ်ႇ ယူႇ။ ၾိင်ႈၾႃႉရႃႇသီႇ မိူင်းၼၼ်ႉ ႁၢႆႉၸႃႉမႃး မိူဝ်ႈႁူဝ်ပၢၵ်ႇပီ ထူၼ်ႈ ၁၉ ၼၼ်ႉသေ ႁဵတ်းႁ်ႂႈ ၵူၼ်းတၢင်းၼမ် ၶၢႆႉၵႂႃႇယူႇတီႈ ဢမႄႇရိၵပွတ်းႁွင်ႇ၊ ၵမ်ႈၼမ်ပဵၼ် မိူင်းၶႅၼ်ႇၼေႇတႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းၼၼ်ႉ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် လွင်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃမႂ်ႇ ဢၼ် Jón Sigurðsson ဢွၼ်ႁူဝ်ၼၼ်ႉ ၶိုၼ်ႈမႃးသေ လႆႈႁပ်ႉလွင်ႈတိုၵ်းသူၼ်း တီႈပၢႆးဝူၼ်ႉ လွင်ႈႁၵ်ႉသႃ လႄႈ လွင်ႈၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ တီႈလိၼ်လူင် ယူးရူပ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီ ၁၈၇၄ ၼၼ်ႉ မိူင်းတႅၼ်းမၢၵ်ႈ ပၼ်ၶႂၢင်ႉ ဢၢႆးသလႅၼ်ႇ ၽွင်းငမ်းႁိူၼ်းသေ ၶႂၢၵ်ႈၼႃႈလိၼ် မိူဝ်ႈပီ ၁၉၀၄ ၼၼ်ႉသေ မိူဝ်ႈပီ ၁၉၁၈ ၼၼ်ႉ ဢၢႆးသလႅၼ်ႇ လႆႈလွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ တဵမ်ထူၼ်ႈသေတႃႉ ၽူႈၼမ်းၸိုင်ႈမိူင်း တိုၵ်ႉပဵၼ် ၶုၼ်ႁေႃၶမ်း မိူင်းတႅၼ်းမၢၵ်ႈယူႇ။

မိူဝ်ႈသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ၼၼ်ႉ လွင်ႈဢၼ် ၵျႃႇမၢၼ်ႇၶဝ် သိမ်းဢဝ် မိူင်းတႅၼ်းမၢၵ်ႈ မိူဝ်ႈ 9/4/1940 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ လွင်ႈၵပ်းသိုပ်ႇ ၼႂ်းၵႄႈ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ လႄႈ မိူင်းတႅၼ်းမၢၵ်ႈ လႆႈတႅၵ်ႇယၢႆႈၵႂႃႇ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ လိူၼ်႞ တပ်ႉသိုၵ်းဢိင်းၵလဵတ်ႈၶဝ် လႅၼ်ႈၶဝ်ႈၵႂႃႇၼႂ်းတႃႈႁိူဝ်း Reykjavík သေ ပူၼ်ႉပႅၼ် လွင်ႈဢၢႆးသလႅၼ်ႇ ယူႇပဵၼ်ၵၢင်။ လွင်ႈဢၼ် ၸုမ်းဢူၺ်းလီၶဝ် သိမ်းဢဝ် မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼၼ်ႉ ႁိုင်ၼၢၼ်း တင်းပၢင်တိုၵ်း။

မိူဝ်ႈပီႊ 1941 ၼၼ်ႉ တပ်ႉသိုၵ်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇ လႆႈဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်း တႃႇတေသိမ်းဢဝ် မိူင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဝၢႆးသေ လႆႈပၼ်သဵင်ၵၢင်ၸႂ် ၸၼ်ႉၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈၼႆႉယဝ်ႉသေ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ လႆႈပဵၼ်မႃး မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် လွတ်ႈလႅဝ်းသဝ်းၶေႃ ပဵၼ်တၢင်းၵၢၼ် မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 17/06/1944 သေ တပ်ႉသိုၵ်း ဢၼ်သိမ်းဢဝ်မိူင်းၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇၵႂႃႇ မိူဝ်ႈပီ 1946 သေ မိူင်းဢၢႆႇသလႅၼ်ႇ လႆႈၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း ၸုမ်းၼေႇတူဝ်း မိူဝ်ႈ 30/03/1949 ၼႂ်းၵႄႈ လွင်ႈထဵင်ထွင် ၼႂ်းမိူင်း လႄႈ လွင်ႈၽိတ်းမေႃးၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈဝၼ်းထိ 5 ၊ လိူၼ်မေႇ ပီ 1951 ၼၼ်ႉ လႆႈလူင်းလၢႆးမိုဝ်း လိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆလွင်ႈၵႅတ်ႇၵင်ႈ တင်း ဢမႄႇရိၵႃ - တပ်ႉသိုၵ်းဢမႄႇရိၵၢၼ်ႇၶဝ် ပွၵ်ႈမႃးၶိုၼ်းသေ ယူႇဝႆႉပဵၼ်တွၼ်ႈၼိူင်ႈၼ်ႂးလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆလွင်ႈၵႅတ်ႇၵင်ႈ ၸူဝ်ႈပၢၼ်ပၢင်တိုၵ်းယဵၼ် လႄႈ တေႃႇထိုင်ၶၢဝ်းၵတ်း ပီ 2006 ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸဵမ်မိူဝ်ႈသိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇပွၵ်ႈၵမ်းသွင်ၼၼ်ႉ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ ၶိုၼ်ႈယႂ်ႇမႃး ဢမ်ႇထၢင်ႇဢမ်ႇထိူမ်လႆႈ။ ၵၢၼ်ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ဢၼ်ၵႆႉႁဵတ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ၵၢၼ်ငိုၼ်း ၵၢၼ်ဢႅဝ်ႇလႄႇ လႄႈ ၵၢၼ်ႁႃပႃ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။

သိုၵ်းယဵၼ် — ၼႂ်းၵႄႈပီ 1945 တေႃႇထိုင် 1991 ၼၼ်ႉ မီးလွင်ႈၶေႉၶဵင်ႇ ၵၢၼ်သိုၵ်း၊ ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး၊ ၵၢၼ်ၵၢင်ႁၢဝ်၊ ၵၢၼ်လဵၼ်ႈႁႅင်း တီႈၼႂ်းၵႄႈ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ဢမႄႇရိၵ (လႄႈ ၸုမ်းဢူၺ်းလီမၼ်း) ၵၼ်တင်း မိူင်းႁူမ်ႈတုမ် သူဝ်ႇဝီႇယႅတ်ႉ USSR (လႄႈ တင်းဢူၺ်းလီမၼ်း)။ ၵႆႉမီးလွင်ႈၵူဝ်ႁႄဝႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵမ်ႇၽႃႇ။

ပၢႆးလိၼ် ဢၢႆးသလႅၼ်ႇ

လွင်ႈတႅၵ်ႇ Strokkur

ၼမ်ႉလႅင်မႆႈလႆ တီႈၶရႅပ်ႉၾလႃႇ 1984

လွင်ႈလွႆၾႆးသုတ်ႉသီႇတႅၵ်ႇ။ ဢၼ်ပဵၼ်မႃး ၵုၼ်မႂ်ႇ ၽၢႆႇၼွၵ်ႈ ဢၢႆးသလႅၼ်ႇ

ၼမ်ႉၶႅင် သၵႃႇၾႄးလ်။ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ လႆႈထုၵ်ႇ ၼမ်ႉၶႅင်လူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပဵၼ်မႃး တႃႇသေႇ။

မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ ပဵၼ်ၵုၼ်ဢၼ်ဢမ်ႇမီးလႅၼ်လိၼ်။ မၼ်းၵႆႉမၢႆထိုင်ဝႃႈ ၵုၼ်ၼမ်ႉၶႅင်လႄႈၾႆး လႄႈ လႆႈထုၵ်ႇၼမ်ႉၶႅင်လႄႈ လွႆၾႆးႁဵတ်းပဵၼ်ႁၢင်ႈၽၢင်မၼ်းယူႇတႃႇသေႇ။ ၵုၼ်ၼႆႉ တၢင်းၵႂၢင်ႈမၼ်း မီးမွၵ်ႈ 103,000 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ² (39,768.5 လွၵ်းလၵ်း) ပွင်ႇဝႃႈ ၵူၼ်းဢၢႆႇသလႅၼ်ႇ 3 ၵေႃႉၼႆႉ မီး 1 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ² တွၼ်ႈတႃႇတူဝ်ၵဝ်ႇ။ ၵုၼ်ၼႆႉ မီးမွၵ်ႈ 23,805 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ² (9,191 လွၵ်းလၵ်း) ပဵၼ်ၵုၼ်ၽုၵ်ႇသွမ်ႈ ၊ 2,757 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ² (1,065 sq mi)ၼႆႉ ပဵၼ်ၼွင်သေ 11,922 ၵီႇလူဝ်ႇမီႇတႃႇ² (4,603 လွၵ်းလၵ်း) ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ၼမ်ႉၶႅင်။ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ပၢႆးလိၼ်ဝႃႈတႄႉ ပဵၼ်လိၼ်ၼုမ်ႇ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉတီႈ ၼႃႈလိၼ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ တီႈမႆႈ ဢၼ်ထၢင်ႇဝႃႈ ပဵၼ်ယွၼ်ႉ mantle plume ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပွင်ႇဝႃႈ တႂ်ႈၵုၼ်ၼၼ်ႉ မီးၼမ်ႉလႅင်မႆႈ ဢၼ်မႆႈ ဢၼ်လုၵ်ႉတီႈ လိၼ်ၼႂ်းလိၼ် ၶိုၼ်ႈမႃး တင်းသဵင်ႈ ၵုၼ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ မီးၼိူဝ် ၵုၼ်ၵၢင် ဢႅတ်ႉလႅၼ်းတိၵ်ႉ ဢၼ်လတ်းၽၢၼ်ႇ မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တီႈဢၼ်ႁူမ်ႈၵၼ်ဝႆႉၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ပေႃးဢဝ်ပၢႆးလိၼ်ဝႃႈတႄႉ ၵုၼ်ၼႆႉ မၼ်းတူင်ႉၼိုင်ႁႅင်းၼႃႇသေ မီးလွႆၾႆးတၢင်းၼမ်၊ ပိူင်လူင်မၼ်း Hekla ၊ Eldgjá လႄႈ Eldfell ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ လွႆၾႆး ဢၼ်တႅၵ်ႇတီႈ ဝဵင်းလႃႇၵီႇ မိူဝ်ႈပီ 1783–1784 ၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၵုၼ်ၼၼ်ႉ လႆႈတၢႆၵႂႃႇ ၸမ်သီႇပုၼ်ႈၼိုင်ႈပုၼ်ႈ၊ လွင်ႈဢၼ် လွႆၾႆးတႅၵ်ႇၼၼ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ၽုၼ်ႇထၢတ်ႈ လႄႈ ၽုၼ်ႇမုၵ်ႉ ဢွၵ်ႇမႃး ၼိူဝ် ယူးရူပ်ႉ ၵမ်ႈၼမ် လႄႈ ဢေးသျႃး လႄႈ ဢႃႇၾရိၵ ၵမ်ႈၽွင်ႈ ဝၢႆးသေ လွႆၾႆးတႅၵ်ႇယဝ်ႉ လၢႆလၢႆလိူၼ်။ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ မီးလွႆ လႄႈ လွႆၾႆး ၼပ်ႉႁူဝ်ပၢၵ်ႇ။ လွႆဢၼ်သုင်သေပိူၼ်ႈတႄႉ ပဵၼ် ႁႂၼ်ႇၼတသျၼုၵ်ႉ တၢင်းသုင်မၼ်း မီး 2,110 ထတ်း။

ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ မၼ်းပူၼ်ႉတီႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ တီႈမႆႈၼၼ်ႉလႄႈ မီးၼမ်ႉမႆႈ တင်းၼမ်သေဢမ်ႇၵႃး ပဵၼ်ပႃး ၼမ်ႉမႆႈ ၼႆယဝ်ႉ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ်လုၵ်ႉတီႈၸိုဝ်ႈဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ တီႈမိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ ဢၼ်ပဵၼ် Geysir တီႈ Haukadalur ဢၼ်မီးလွင်ႈတူင်ႉၼိုင် ၽၢႆႇပၢႆးလိၼ်သေပိူၼ်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ် Strokkur တီႈၼႃႈလိၼ်ဢၼ်လဵဝ်ၵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ႁႅင်းၾႆးၾႃႉ ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း ႁႅင်းၾႆးၾႃႉ တီႈလိၼ် ၽႄႈၸွတ်ႇၵႂႃႇ ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈၶႂၢင်ၶႂၢင် လႄႈ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ မႄႈၼမ်ႉ လႄႈ ၼမ်ႉတူၵ်းတၢတ်ႇ ဢၼ်ၸႂ်ႉတိုဝ်း တႃႇႁႅင်းၾႆးၾႃႉ ၼၼ်ႉ မီးတင်းၼမ်လႄႈ ၵူၼ်းမိူင်း ဝဵင်းၵမ်ႈၼမ် မီးၼမ်ႉမႆႈၼမ်ႉဢုၼ်ႇ လႄႈ ႁိူၼ်းဢုၼ်ႇ ဢၼ်ၵႃႈၶၼ်ဢေႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵုၼ်ၼႆႉ မၼ်းၵေႃႇသၢင်ႈဝႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်း လူၺ်ႈ ၼမ်ႉလိၼ်ႁိၼ်ၽႃ ဢၼ်ပဵၼ် ၼမ်ႉလႅင် ဢၼ်မီး silica ဢေႇ ဢၼ်ၵွင်ႉၵၢႆႇၵၼ်တင်း လွႆၾႆး ဢၼ်ဢွၵ်ႇမႃး မိူၼ်ၼင်ႇ Hawaii ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တီႈၼိူဝ် ဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼၼ်ႉ မီးဝႆႉ လွႆၾႆးလၢႆလၢႆမဵဝ်း ဢၼ်ႁဵတ်းဢွၵ်ႇ ၼမ်ႉလႅင် ဢၼ်လႅၵ်ႈလၢႆႈမႃး ၼမ်လိူဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။

တီႈလၢၵ်ႇလၢႆး ၼႂ်းမိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ

ၵူၼ်းမႃးဢႅဝ်ႇလႄႇ မိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ ၼိုင်ႈပီလႂ် မီး 5 မိုၼ်ႇၵေႃႉ။ တီႈဢၼ်ၵူၼ်းသူၼ်ၸႂ် သူၼ်ၸႂ်ၼၼ်ႉ ပႃးၸဵမ် ၼႃႈလိၼ် ဢၼ်ၵူၼ်ႇပင်း တီႈမိူင်းဢၢႆးသလႅၼ်ႇ ဢၼ်ၵမ်ႈၼမ် ၵတ်းယဵၼ် ယွၼ်ႉဝႃႈ ၵူၼ်းၼႂ်းမိူင်း ဢေႇၼႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွႆၾႆး လွႆ လႄႈ ၼွင် ၸိူဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၵူၼ်းသူင် ၼမ်ၼႃႇ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶဝ်မီးၼမ်ၼႃႇ။ ဝဵင်းလူင်ၼႆႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင် ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈမၼ်းပဵၼ်ဝဵင်းဢွၼ်ႇ မိူဝ်ႈတႅၵ်ႈၵၼ်တၢင်း ဝဵင်းလူင်လုမ်ႈၾႃႉတၢင်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼႆႉ မီးဝႆႉ 2 ဢွင်ႈတီႈၵိုၵ်းပိုၼ်းလုမ်ႈၾႃႉ ၶွင် UNESCO: ပႃႇထိူၼ်ႇၸိူဝ်ႉၸၢတ်ႈ Þingvellir လႄႈ ၵုၼ် Surtsey ဢၼ်ပဵၼ်ၵုၼ်လွႆၾႆးဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးတီႈၽင်ႇပၢင်ႇလၢႆႇ ဢၢႆးသလႅၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။