တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/ၵႂၢင်ၵူင်းလူင်
ၵႂၢင်ၵူင်း ပဵၼ်လုမ်းလၢင်းၼႂ်းၸိူဝ်ႉၸုမ်းမုင်ႉၵႂၢင် ဢၼ်တူဝ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈထီႈသုတ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ယူႇတီႈ ၼႂ်းထိူၼ်ႇလူင် ၵႂ်ႇၼေႇတႂ်ႇတင်း ဢလၢသ်ႉၵႂ်း၊ တီႈလွႆလူင်ရွၵ်းၵီး ၸဵင်ႇႁွင်ႇဝၼ်းတူၵ်း မိူင်းၽွမ်ႉႁူမ်ႈဢမႄးရီးၵႂ်း။ တင်းတီႈလႅၼ်ႊတီႈပွတ်းႁွင်ႇ ယေႃးရွပ်ႉ တင်း ဢေးသီးယႂ်းလႂ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ တူဝ်ပေႃႈဢမ်ႇၼၼ် တူဝ်ငၢၼ်လူင် ၵႂၢင်ၵူင်းၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်မီး ၶဝ်ငႃးသႅမ်းလူင် ပဵၼ်ၵိင်ႇၶႃႊသေ ၽႄဢွၵ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၶဝ် ၸၢင်ႊမီးတၢင်ႈၵႂၢင်ႈ တေႃႇ 6.5 ထတ်း (2.0 မီးတႂ်း) ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၵႂၢင်ၵူင်းၶဝ်ၸၢင်ႊမႃးႁႃသႆႉၵိၼ်ၸွမ်း မူႇဢွၼ်ႇၸုမ်းဢွၼ်ႇယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႊၶဝ်ဢဵၼ်းတႃႇယူႇတူဝ်လဵဝ်ၵူၺ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးၽႅဝ်ၶၢဝ်းၸွမ်းၽွၵ်ႇမႃးၼႆ တူဝ်ပေႃႈၶဝ်ၵႆႉဢဝ် ၶဝ်ၵူင်းၶဝ်သေ တေႃးၵၼ် တူဝ်လႂ်တူဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယၢမ်းလဵဝ်တႄႉ ၵႂၢင်ၵူင်းလူင်ၶဝ်ၼႆႉ တီႈယေႃးရွပ်ႉၼႆ ၵႂၢင်ၵူင်းလူင်ၸိူဝ်းၼႆႉ သမ်ႉႁွင်ႉဝႃႈ ဢႅလ်ႉၵ် ၼႆယဝ်ႉ။ ပေႃးပဵၼ်တီႈ ဢမႄးရီးၵႂ်းႁွင်ႇတႄႉ ၶႂ်ႈဝႃႈ တေႃႇတူဝ်ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၵႂၢင်ႇၸိူဝ်ႉၵႂႃႇယူႇယဝ်ႉ။ ဢမႄႇရီႇၵႅၼ်ႇၶဝ်ႁွင်ႉဝႃႈ မူသ်ႉၼႆယဝ်ႉ။
- ၵႂၢင်ၵူင်းလူင်ၶဝ် ၵိၼ်တူၼ်ႈ၊ ႁူမ်ႈပႃးတူၼ်ႈယူႇၼမ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၵႆႉၵႆႉလႆႈလွၵ်ႈၶွပ်ႇၶဝ်ၶဝ်သေ ၵူမ်ႈလူင်း တႃႇ ႁႂ်ႈၶိုၼ်းလႆႈတီႈတူၼ်ႈလႄႈႁၢၵ်ႈဢၼ်ၸိူဝ်း ဢွၵ်ႇယူႇတီႈတႂ်ႈၼမ်ႉၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။
- ၵႂၢင်ၵူင်းလူဝ် တူဝ်ငၢၼ်ယေႈတူဝ်တူဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႊမီးလႆႈၼမ်ႉၼၵ်း 1,800 ပွင်ႇ (816-ၵီးလူဝ်း)သေ ပေႃးၸုၵ်းသမ်ႉ ၸၢင်ႊသုင်ထိုင်တေႃႇ ၸဵတ်းထတ်း (2.1 မီးတႂ်း) ဢဝ်တီႈႁူဝ်မႃႇၶဝ်ဝႃႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။