တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/သိူဝ်
သိူဝ် ပဵၼ် တူဝ်ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈ ထီႈသုတ်း ၼႂ်းၸုမ်းၶိူဝ်းမႅဝ်းၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႊတူဝ်သိူဝ် ဢၼ်ယူႇတီႈ ဢေးသီးယႂ်းၼႆႉ ၶဝ်မီးၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၶဝ်ဝႆႉ ပႅတ်ႇမဵဝ်း။ ၸိူဝ်ႉၶဝ်တင်းၼမ်လၢႆ မိူၼ်ၼင်ႇ သိူဝ်ၸႃႇဝႃးယၼ်း တင်း သၢႆႇပီးရီးယၼ်းၶဝ်ၼႆႉ ၸမ်တေမူၺ်ႉႁၢႆယဝ်ႉ။ သိူဝ်ၶဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႊမီးလႆႈ ၽႅဝ်တၢင်းယၢဝ်း 10 ထတ်း (3-မီးတႂ်း) ႁူမ်ႈပႃးတင်ႁၢင်ယၢဝ်းမၼ်း 3 ထတ်း (91-သႅၼ်းတီးမီးတႂ်း)ယဝ်ႉ။ သမ်ႉတေမီးၼမ်ႉၼၵ်း မွၵ်ႈ 500 ပွင်ႇ (227-ၵီးလူဝ်းၵရႅမ်း)ယဝ်ႉ။ သိူဝ်ၵမ်ႈၼမ်ၶဝ်ၼႆႉ မီးသီလိူင်မၢၵ်ႇၸွၵ်း တင်း ႁွႆးလၢႆးသီလမ် ဢမ်ႇၼၼ် သီၶွၼ်ႇလမ်လႂ်ယဝ်ႉ။ ႁွႆးလၢႆးၶဝ်ၼႆႉ ပၼ်ႁႂ်ႈၶဝ်လေႃးမႅၼ်ႈၵၼ်တင်း ငဝ်းတီႈထိူၼ်ႇၵႂႃႇသေ၊ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၶဝ် သိူင်ႇမႅပ်းလႆႈငၢႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
သိူဝ်ၵမ်ႈၼမ် ၵႆႉယူႇတူဝ်လဵဝ်သေ မေႃႁႃၵိၼ်ႁၢင်းတူဝ်လဵဝ် မိူဝ်ႈၵၢင်ၶမ်ႈယဝ်ႉ။ ၽတ်းၽဵင်ႈတႃႇၵူႈဝၼ်းဝၼ်းၼႆႉ ၶဝ်လူဝ်ႇၼိူဝ်ႉမွၵ်ႈ 12 တေႃႇ 15 ပွင်ႇ (5.4 တေႃႇ 6.8 ၵီးလူဝ်း)ယဝ်ႉ။ ၶဝ်လမ်းသေဢဝ်တၢႆတူဝ်သတ်း ၼင်ဢၼ်ၶဝ်တီႉလႆႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ ၶဝ်ၵႆႉၵႆႉၵိၼ်တူဝ်သတ်း ၼ်မီးၵိပ်ႇတိၼ် မိူၼ်ၼင်ႇ ၵႂၢင်ၶဝ် ၽၢၼ်းၶဝ် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- သိူဝ်ၶဝ်ၼႆႉ ၵႆႉယူႇတီႈမိူင်းလႅၼ်ႊမႆႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ ၶဝ်မေႃႁပ်ႉယူႇလႆႈလႄႈ လႆႈႁၼ်ၶဝ်ယူႇၵႂႃႇ တီႈ လႅၼ်ႊတီႈၵူႊလၢႆၸိူဝ်ႉ ဢၼ်ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ် လုၵ်ႉတီႈ ပႃႇဢုင်လႅၼ်ႊမႆႈ တေႃထိုင်ပႃႇထိူၼ်မူၺ်ႁႃသုမ်ႇဝႆႉၶဝ်ၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။
- သိူဝ်ၶဝ်ၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ် ဢမ်ႇႁဵတ်းတေႃႇၵူၼ်းသႄႈ။ ၵူၺ်းၵႃႊ မၢင်ႊပွၵ်ႈလႂ်တႄႉ သိူဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႊႁဵတ်းသႂ်ႇၵူၼ်းယူႇယဝ်ႉ။