သတိပထၢၼ်ႇလၢႆးငၢႆႈ/လၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးပႆ

လၢႆးႁဵတ်းၵၢၼ် ဝိပတ်ႉသၼႃႇၼႆႉ ႁဝ်းႁဵတ်းလႆႈ လၢႆလၢႆး။ ၸုၵ်း၊ ၼင်ႈ၊ ပႆ၊ ၵိၼ်၊ ၼွၼ်း ၸၵႂႃႇၸိူဝ်းၼႆႉ ႁဵတ်းလႆႈမူတ်းယဝ်ႉ။ ၽိုၵ်းယၢမ်းလႂ်ၵေႃႈလႆႈယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၽိုၵ်းၵၼ်ၼမ်တႄႉ ပဵၼ်ဢၼ်ၼင်ႈ လႄႈ ဢၼ်ပႆယဝ်ႉ။ ၵႆႉတႄႇဢွၼ်ၵၼ် ၽိုၵ်းၵၢၼ်ၼင်ႈဢွၼ်တၢင်းသေ ၸင်ႇၵွႆႈၽိုၵ်းလၢႆးပႆယဝ်ႉ။

ၵၢၼ်တြႃးဢၼ်ပႆႇလႄႈ ဢၼ်ၼင်ႈၼႆႉ ပႅၵ်ႇပိူင်ႈၵၼ်ဝႆႉ။ ဢၼ်ပႆၼႆႉ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ မိုၼ်းတႃသေႁဵတ်း။ မၼ်းၶႂ်ႈငၢႆးၵၼ်တင်း လၢႆးဢၼ်ႁဝ်းၸႂ်ႉတိုဝ်း ၼႂ်းၵၢၼ်ႁဝ်းၵူႈဝၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးပႆလႆႈလီယဝ်ႉၼႆ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေၸၢင်ႈၸႂ်ႉလႆႈ ၼႂ်းၼႃႈၵၢၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၵူႈဝၼ်းသေ တေသိုပ်ႇယၢင်ႈၶိုၼ်ႈၵႂႃႇ ၸႂ်ႉလႆႈၼႂ်း ၽဝၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။

မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁဝ်းလိူၵ်ႈ တၢင်းထူၺ်ႈၸႂ်ၶဝ်ႈဢွၵ်ႇႁဝ်း ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇမၢႆၼိုင်ႈၼၼ်ႉၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ ၼႂ်းၵၢၼ်တြႃးပႆၼႆႉ ႁဝ်းလိူၵ်ႈတၢင်းယုၵ်ႉယၢင်ႈတိုၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇမၢႆၼိုင်ႈႁဝ်းယဝ်ႉ။ ႁဝ်းဢဝ်ၸႂ်ပၵ်းၼိူဝ် လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်းယုၵ်ႉတိၼ်ႁဝ်း ဢၼ်ၸပ်းၼိူဝ်လိၼ်ယူႇၼၼ်ႉလႄႈ မိူဝ်ႈတမ်းသႂ်ႇၶိုၼ်း ၼိူဝ်လိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းတေဢမ်ႇလႆႈတူၺ်းတိၼ်ႁဝ်း။ ႁဝ်းတူၺ်းတၢင်းၼႃႈသိုဝ်ႈꧦသေ ဢဝ်သၢႆတႃႁဝ်းပၵ်းလူင်း မွၵ်ႈသၢမ်မီႇတႃႇ ဢမ်ႇၼၼ် သီႇသိပ်းတီႇၵရီႇၼၼ်ႉ။ ဢၼ်ၼႆႉ မၼ်းႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်း ယႃႇႁႂ်ႈတူၺ်းမႅၼ်ႈ သၢႆတႃၵူၼ်းတၢင်ႇၵေႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈႁဝ်းတူၺ်းလိူင်းသိုဝ်ႈꧦ ႁဝ်းၸၢင်ႈမဝ်းသေ ဢမ်ႇၸၢင်ႈႁဵတ်းႁႂ်ႈသမႃႇထိလီမႃးလႆႈ။ သင်ဝႃႈတူၺ်းတၢင်းၼႃႈၵႆꧦသမ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈမၼ်း ၸၢင်ႈမီး ဢၼ်ယႃႉၵဝ်းလႄႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈလႆႈသမႃႇထိလီ။

မိုဝ်းႁဝ်းသွင်ၶွင်ၼၼ်ႉ ယိပ်းဝႆႉၵၼ်သေ ဝႆႉၽၢႆႇၼႃႈ ဢမ်ႇၼၼ် ၽၢႆႇလင်ၵေႃႈလႆႈယူႇ။ ဢဝ်တၢင်ႇၼိူဝ်ၼႃႈႁိူၵ်းႁဝ်းၵေႃႈလႆႈယူႇ။ တေဢမ်ႇလႆႈပၼ် ၽႅတ်းၵႂႃႇ ၽႅတ်းမႃးတၢင်းၶၢင်ႈတူဝ်ႁဝ်း။

ပေႃးယဝ်ႉ ပႆလွႆးလိူဝ်သေ ဢၼ်ႁဝ်းယၢမ်ႈၼၼ်ႉ။ မိူဝ်ႈပႆႇၼၼ်ႉ တွင်းမၢႆဝႃႈ "ယုၵ်ႉယဝ်ႉ တမ်းယဝ်ႉ ယုၵ်ႉယဝ်ႉ တမ်းယဝ်ႉ" ၼႆ ႁၢၼ်ႉတေႃႇပေႃးထိုင်တီႈ တၢင်းသုတ်းၼၼ်ႉတႃႉ။ မိူဝ်ႈႁဝ်း ၵိုတ်းတီႈသဵင်ႈတၢင်းတိူၵ်ႈၼၼ်ႉၵေႃႈ ႁဝ်းတွင်းမၢႆဝႆႉဝႃႈ "ၵိုတ်းယဝ်ႉ ၵိုတ်းယဝ်ႉ"၊ မိူဝ်ႈဝိၼ်ႇၼႃႈမႃးၶိုၼ်းၵေႃႈ ႁဝ်းဝႃႈ "ဝိၼ်ႇယဝ်ႉ ဝိၼ်ႇယဝ်ႉ" ၼႆယဝ်ႉ။ ယၢမ်းၼၼ်ႉ ၸုၵ်းၵိုတ်းဝႆႉ ၵႅမ်ႉၼိုင်ႈသေ တွင်းမၢႆဝႆႉၼႂ်းၸႂ်ဝႃႈ "ၸုၵ်းယဝ်ႉ ၸုၵ်းယဝ်ႉ" ၼႆတႃႉ။ ပေႃးယဝ်ႉၵေႃႈ သိုပ်ႇပႆ၊ သိုပ်ႇတွင်းဢဝ်ထႅင်ႈ လွင်ႈဢၼ်ယုၵ်ႉယဝ်ႉ တမ်းယဝ်ႉၼၼ်ႉတႃႉ။ မိူဝ်ႈတႄႇႁဵတ်းၼၼ်ႉ တၢင်းႁၢင်ႇၵႆမၼ်းၼၼ်ႉ တေဢမ်ႇလႆႈယွမ်းသိပ်းယၢင်ႈလႄႈ ၼမ်လိူဝ် သၢမ်သိပ်းယၢင်ႈ။ သင်ပဵၼ်လႆႈတႄႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈလိူၵ်ႈႀဵတ်း ၼႂ်းၵႄႈသၢဝ်းၼိုင်ႈ လႄႈ သၢမ်သိပ်းၼႆႉ။ သင်ဝႃႈ မၼ်းၿွတ်းၼႃႇ ၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇတေၸၢင်ႈဝူၼ်ႉသေ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ၸၢင်ႈပဵၼ်ၸႂ်ၸႃႉမႃးယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ မၼ်းယၢဝ်းၼႃႇၸမ်ႉ တႃႇတေႁႂ်ႈ မီးသမႃႇထိၼၼ်ႉ မၼ်းတေယၢပ်ႇ။

ဝၢႆးသေ ပႆၵႂႃႇပႆၶိုၼ်းၸိူင်ႉၼႆယဝ်ႉ မွၵ်ႈႁႃႈႁူၵ်းႁွပ်ႈၸိုင် ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ ဢဝ်ဢႃႇရုင်ႇထႅင်ႈတၢင်ႇဢၼ် ၸိူဝ်းဢၼ်ပဵၼ် "ယုၵ်ႉယဝ်ႉ ယၢင်ႈယဝ်ႉ တမ်းယဝ်ႉ"ၼၼ်ႉတႃႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ မိူဝ်ႈတေဝိၼ်ႇၼႃႈၼၼ်ႉ တွင်းမၢႆပႃး ၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈႁဵတ်းမၼ်းၼၼ်ႉ ပႃးဝႃႈ "ၶႂ်ႈတမ်းယဝ်ႉ ၶႂ်ႈတမ်းယဝ်ႉ ၶႂ်ႈတမ်းယဝ်ႉ" ၼႆတႃႉ။ ဢၼ်ၸုၵ်း လႄႈ ဢၼ်ပႆတႄႉ တွင်းမၢႆဢဝ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ မိူဝ်ႈၸဝ်ႉၼၼ်ႉတႃႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၵမ်းၼႆႉ မိူဝ်ႈႁဝ်းတေယုၵ်ႉတိၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉ ႁဝ်းတွင်းမၢႆဢဝ်ပႃး ၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈယုၵ်ႉၼၼ်ႉပႃးဝႃႈ "ၶႂ်ႈယုၵ်ႉယဝ်ႉ ၶႂ်ႈယုၵ်ႉယဝ်ႉ ၶႂ်ႈယုၵ်ႉယဝ်ႉ"ၼႆတႃႉ။ ၶႂ်ႈဝႃႈတႄႉ တွၼ်ႈၼႆႉ လိူဝ်သေဝႃႈ "ယုၵ်ႉယဝ်ႉ ယၢင်ႈယဝ်ႉ တမ်းယဝ်ႉ"ၼႆႉ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈသႂ်ႇပၼ်ထႅင်ႈ ၵၢင်ၸႂ်ၶႂ်ႈဝိၼ်ႇ လႄႈ ဢၼ်ၶႂ်ႈယုၵ်ႉတိၼ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵၢင်ၸႂ် ဢၼ်ၶႂ်ႈဝၢႆႇလႄႈ ဢၼ်ၶႂ်ႈယုၵ်ႉတိၼ်သွင်ဢၼ်ၼႆႉ ၶႃၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၼ်တင်းၸႂ်၊ "ယုၵ်ႉယဝ်ႉ ယၢင်ႈယဝ်ႉ တမ်းယဝ်ႉ" ၼႆသမ်ႉ ပဵၼ်တူဝ်ယဝ်ႉ။

ၼႂ်းယၢမ်းမိူဝ်ႈၸဝ်ႈၵဝ်ႇပႆၼၼ်ႉ သင်ဝႃႈ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇငိၼ်းမႅၼ်ႈ သဵင်ဢၼ်ႁၢႆယၢပ်ႇၸိုင် ၵိုတ်းသေ တွင်းမၢႆဢဝ်ဝႃႈ "ငိၼ်းယဝ်ႉ ငိၼ်းယဝ်ႉ ငိၼ်းယဝ်ႉ" ၼႆ မွၵ်ႈသၢမ်သီႇၵမ်းတႃႉ။ သင်ဝႃႈ တၢင်းမူၺ်ႈ တၢင်းၸဵပ်းပဵၼ်မႃးသေ ႁႅင်းဝႆႉပေႃးၼႆၸိုင် ၵိုတ်းဝႆႉ ၵႅပ်ႉၼိုင်ႈသေ တွင်းမၢႆဢဝ် မွၵ်ႈသၢမ်သီႇၵမ်းတႃႉ။ သင်ဝႃႈ တၢင်းဝူၼ်ႉ ၶဝ်ႈမႃးၼႂ်းၸႂ်ၸဝ်ႈၵဝ်ႇသေ ဝူၼ်ႉႁႅင်းဝႆႉ ပေႃးၼႆၸိုင် ၵိုတ်းၵမ်းၼိုင်ႈသေ တွင်းမၢႆဝႃႈ "ဝူၼ်ႉယဝ်ႉ ဝူၼ်ႉယဝ်ႉ ဝူၼ်ႉယဝ်ႉ" ၼႆသေ ၶိုၼ်းသိုပ်ႇပႆထႅင်ႈတႃႉ။ တၢင်းႁၢင်ႇၵႆယၢင်ႈတိၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉတႄႉ သၢင်ႇထုၵ်ႇတွၼ်ႈတႃႇႁဝ်းၸိူင်ႉႁိုဝ်ၵေႃႈ ႁဵတ်းၵႂႃႇတႃႉ။ ၸဝ်ႈၵဝ်ႇ တေႁၼ်တၢင်းႁၢင်ႇၵႆ ဢၼ်ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸႂ် မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ႁႃႁၼ်လႆႈ လၢႆးထုၵ်ႇမႅၼ်ႈ မိူဝ်ႈႁဵတ်းၵၢၼ်တြႃးၼင်ႈ ၼၼ်ႉယူႇ။ လၢႆးယၵ်ႉတူၺ်း တၢင်းၶုၺ်ႉႁၼ် (ဝေႇတၼႃႇ) လႄႈ တၢင်းဝူၼ်ႉတႄႉ မိူၼ်ၵၼ်တင်း ၼႂ်းၵၢၼ်ၼင်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇဢဝ်ၸႂ် ၸပ်းသႂ်ႇၼိူဝ်သေၸိူဝ်ႉသေဢၼ် ဢၼ်မီးၼိူဝ်တၢင်းႁဝ်းပႆ။ ႁဝ်းၵူၺ်းၸႂ်ၸပ်း တၢင်းယုၵ်ႉၺၢင်ႈတိၼ်ႁဝ်းၼၼ်ႉသေ ဝႆႉပဵၼ်ဢႃႇရုင်ႇႁဝ်းယဝ်ႉ။ မၢင်ၵေႃႉႁၼ်ဝႃႈ ၵၢၼ်တြႃးပႆၼႆႉ ငၢႆႈလိူဝ်ၵွၼ်ႇဝႃႇ။ လီပၼ်ႁႅင်း ၵူၼ်းတင်းလၢႆၶဝ် ႁႂ်ႈဢွၼ်ၵၼ်ႁဵတ်း ထႅင်ႈၼမ်ꧦယူႇ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈဝႃႈ မၼ်းပဵၼ် ယၢင်ႈဢွၼ်တၢင်းသုတ်း ဢၼ်ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်း မီးသတိ ၼႂ်းၽဝႁဝ်းၵူႈဝၼ်းယဝ်ႉ။ ၵၢၼ်တြႃးပႆၼႆႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈႁဝ်း မီးၸႂ်ၽႃႇၵၢင်ဝၢင်းၶိုင်ႈၼႂ်းလၢႆꧦလွင်ႈ၊ လိူတ်ႇလႄႇလႄႈ ၸႂ်ပႃး (ၸႂ်ၸပ်းၼိူဝ် လွင်ႈဢၼ်ႁဝ်း ထွမ်ႇ/ႁဵတ်း) ၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈပႃးယဝ်ႉ။

ပေႃးဝႃႈ သမႃႇထိၶိုၼ်ႈမႃးယဝ်ႉ ႁဝ်းထုၵ်ႇလီယၵ်ႉတူၺ်း လွင်ႈယုၵ်ႉယၢင်ႈ တိၼ်ႁဝ်းႁူဝ်ယွႆႈမၼ်းယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ၶႂ်ႈဝႄႈပႅတ်ႈတၢင်းယၢပ်ႇၽိုတ်ႇ တႃႇတွင်းမၢႆဢဝ်ႁူဝ်ယွႆႈမၼ်းၼႆၵေႃႈ ၶတ်းၸႂ်တွင်းမၢႆဢဝ် ႁူဝ်ယွႆႈမၼ်းၵမ်ႈၽွင်ႈ ဢၼ်ၽူႈၼႄတြႃးၶဝ် ႁၼ်ထိုင်ၸွမ်းၼၼ်ႉတႃႉ။ ၽူႈၼႄတြႃးၶဝ် တေလၢတ်ႈပၼ်ဝႃႈ မိူဝ်ႈလႂ် ထုၵ်ႇလီဢဝ်ၸႂ် ဢၼ်ၸပ်းတီႈၼိူဝ် လွင်ႈပႆၼၼ်ႉလၢႆꧦ ၵႂႃႇၸူးတီႈသေၸိူဝ်ႉသေလွင်ႈ ဢၼ်တိူဝ်းမီးလွင်ႈထတ်းထွင်ၼၼ်ႉယူႇ။