တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/ၸွၼ်ႈ
ၸွၼ်ႈ ပဵၼ်တူဝ်ၼင်ၶူၼ်ၶဵဝ်ႈၶူမ်း ဢၼ်သႅၼ်းဢွၼ်ႇ ၸိူဝ်ႉၼိူင်ႈယဝ်ႉ။ ပၢႆးၽဵင်ႈမၼ်းတႄႉ ၶေႃႈဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ၸွၼ်ႈၼႆႉ ၸႂ်ႉတႃႇႁွင်ႉတေႃႇ ၸွၼ်ႈတူၼ်ႈမႆႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ယူႇတီႈႁင်းၼိူဝ်တူၼ်ႈမႆႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႊ ၸႂ်ႉၸၢႆႇၶၢဝ်းယၢမ်းၶဝ် တီႈၼိူဝ်လိၼ်သေ ႁႃတၢင်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။ ၸွၼ်ႈတူၼ်ႈမႆႈႉၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ် တူဝ်လႅတ်းၶၢဝ်းဝၼ်းယဝ်ႉ၊ ပွင်ႇဝႃႈ ပေႃးၶၢဝ်းၵၢင်ဝၼ်းၼႆႉ ၶဝ်တူင်ႉတိုၼ်ႇလႅတ်း ႁဵတ်းၵၢၼ်ၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်မီးႁၢင်ပူင်းယၢဝ်းလူင်သေ၊ ၸႂ်ႉတႃႇၵွၼ်းၵိူင်ႈပၼ်တူဝ်ၶဝ် မိူဝ်ႈၶိုၼ်ႈၼႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ၶဝ်ဢမ်ႇသွၼ်ႈၵတ်းၼွၼ်းၶၢဝ်းယၢဝ်းသႄႈ။ ၼႂ်းပီၼွင်ႉႁူမ်ႈၶိူဝ်းႁိူၼ်းၼၼ်ႉ ၸွၼ်ႈဝူင်မိၼ်ၶဝ်ၵေႃႈပႃးယဝ်ႉ၊ ၶဝ်ဢမ်ႇမိၼ်လႆႈတႄႉ၊ ၵူၺ်းၵႃႊ ၶဝ်သၢတ်ႈၽူးလူမ်းၵႂႃႇလႆႈ တင်းၼင်ႇၽၢပ်ႉၵီႊ ဢၼ်ဢွၵ်ႇၸွမ်းၶၢင်ႈတူဝ်ၶဝ် လုၵ်ႉတႃတိၼ်ထိုင်ၶေႃႈ(ၶွပ်ႇ)မိုဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- ၸွၼ်ႈတူၼ်ႈမႆႉ တီႈဢေးသီးယႂ်းမၢင်ႊၸိူဝ်းၼႆႉ မီးၶူၼ်ၼင်ႇတင်းသီႁိူဝ်ႈလိူမ်ႈယဝ်ႉ။ ၸွၼ်ႈၶဝ်မီးဢူင်ႈဢူၼ်ႈယုမ်ႈၼင်ႇမိုဝ်း တီႈၶွၼ်ၽၢႆႇၼႃႈ လႄႈ ပဵၼ်တႃႇယိပ်းႁွပ်ႇတၢင်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။
- ၸွၼ်ႈမၢင်ၸိူဝ်းသမ်ႉ မီးထူင်ဢွၼ်ႇတီႈၵႅမ်ႈၼႃႈၶဝ် ပဵၼ်တီႈၶဝ်သႂ်ႇ မၢၵ်ႇမႆႉသေ တေႃႉဢဝ်ၵႂႃႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸွၼ်ႈတူၼ်ႈမႆႉၶဝ်ၼႆႉ လႆႈႁၼ် ၵူႊတီႈ တင်းလုမ်ႈၾႃႉယဝ်ႉ၊ ၼွၵ်ႈသေဢွသ်ႉထရေးလီးယႂ်း၊ မႂ်ႇတႂ်ႇၵၢသ်ႉၵႃးတင်းလႅၼ်ႊတီႈ မူၺ်ႁႃပၢႆလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။