တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/မႃ
မႃ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်သတ်းသီႇတိၼ် ဢၼ်မီးၶူၼ်ၼင်ၼၼ်ႉ ၸိူဝ်ႉၼိူင်ႈယဝ်ႉ။ တႃႇမိူဝ်ႈပွၵ်ႈၼိူင်ႈၼၼ်ႉ မႃၶဝ်တင်းသဵင်ႈၼႆႉ ယူႇတီႈၼႂ်းပႃႇလိူင်း မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ မႃလႆးၶဝ်ႁဵတ်းယူႇၼႆႉယဝ်ႉ။ မွၵ်ႈမိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး 10,000 ပီ ၼၼ်၊ မႃၶဝ်ၼႆႉ ၸင်ႇလႆႈ လဵင်ႉငႄႈမႃး ဢမ်ႇၼၼ် ၵူၼ်းႁဝ်း သွၼ်ၶဝ်ဢူၼ်ႈငႄႈမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ မႃၼႆႉ တၵ်းလႆႈဝႃႈ ပဵၼ် တူဝ်သတ်းလိူင်း ဢၼ်မိုတ်ႈငႄႈမႃး ဢွၼ်တၢင်းသုတ်းပိူၼ်ႈ ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မႃၶဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႊငိၼ်း ဢိၵ်ႇသွပ်ႇၼူမ်ႁူႉလႆႈ တွၼ်းလီသေၵူၼ်းယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ သၢႆတႃမႃတူဝ်ၼိူင်ႈၼႆႉ ၵွၺ်းမီးမွၵ်ႈ ဢၼ်ပဵင်းမိူၼ်လႆႈၼင်ႇၵူၼ်းႁဝ်းၵွၺ်းယဝ်ႉ။
ဝၼ်းမိူဝ်ႈၼႆႉတႄႉ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ မီးဝႆႉ မဵဝ်းသႅၼ်းၸိူဝ်ႉၸၢဝ်းမႃၶဝ် 200-ပၢႆၸိူဝ်ႉဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်ၼႆႉ ဢဝ်လဵင်ႉဝႆႉ ၼင်ႇတူဝ်ဢိူၺ်း တီႈႁိူၼ်းယဝ်ႉ။ မၢင်ႊၸိူဝ်းၼႆႉ တူဝ်ဢွၼ်ႇၼႃႇ မိူၼ်ၸိူင်ႉၼင်ႇ ၶျီႈႁႂႃႈႁႂႃႈၼႆ ၵွၺ်းမီးၼမ်ႉၼၵ်း တၢင်းယွမ်းသေ 1 ပွင်ႇၶိုင်ႈ (68 ၵရႅမ်း) ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ မၢင်ႊၸိူဝ်းသမ်ႉ တူဝ်ယႂ်ႇတေႉတေႉ မိူၼ်ၼင်ႇ မႃးသဵၼ်ႉပႂ်းၼၢတ်ႈၼႆ တေမီးၼမ်ႉၼၵ်းၼမ်လႆႈ တေႃႇ 200 ပွင်ႇ (19 ၵီးလူဝ်းၵရႅမ်း) လႂ်ယဝ်ႉ။
- မႃၶဝ်လၢႆတူဝ်တူဝ်ၼႆႉ လႆႈႁပ်ႉဢဝ် ၶႅပ်းၸုမ်ႈမၢတ်ႇ (ယွင်ႈယေႃး) ယွၼ်ႉၵွပ်ႈၸွႆႈတေႃႉသူင်ႇပၼ် ၶၢဝ်ႇငၢဝ်း မိူင်းၽွင်းသိုၵ်းလူင်လႄႈယဝ်ႉ။
- ၸဝ်ႈမီးမႃၶဝ်ၼႆႉ ထုၵ်ႇႁဵၼ်းႁူႉဝႆႉ လွင်ႈတေလႆႈႁဵတ်းႁိုဝ်တူၺ်းထိုင်ပၼ် ဢိူၺ်းႁိူၼ်းၶဝ်ဝႆႉလီလီၼၼ်ႉသေ ဝႆႉႁႂ်ႈၶဝ်ယူႇလီ ၶႅင်ႁႅင်း ဢိၵ်ႇယူႇမူၼ်ႊသိူဝ်းၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။