တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/မူၼ်ႈလမ်ႊပႃ
မူၼ်လမ်ႊပႃၼႆႉ ပဵၼ်ၼႂ်းၸုမ်းလၢင်း ၶိူဝ်းပူင်းလဝ်းယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ပႃးပူင်းလဝ်း၊ လင်လၢႆးၸိတ်းသႅဝ်၊ တူဝ်ႁူဝ်လၢႆးၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉလႂ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်ဢမ်ႇမိူၼ်ၵၼ်တင်း ပူင်းၶဝ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းၸမ်း မူၼ်ႈလမ်ႊပႃၶဝ်ၼႆႉ ၸႂ်ႉၸၢႆႇၶၢဝ်းယၢဝ်းၶဝ် ၵမ်ႈၼမ်ၼမ် တီႈၼႂ်းၼမ်ႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶိူဝ်းၶဝ် ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်ၼႆႉ ပိူင်လူင်မၼ်း ၵိၼ်ပႃၵွၺ်းယဝ်ႉ။ မူၼ်ႈလမ်ႊပႃၶဝ် မီးတူဝ်ၶိင်းမူၼ်းၵူမ်သွႆႇ တင်း ၾႃႇတိၼ်ၾီႉၽႅပ်ႉ တၢင်းလင်ယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်လုၺ်းၼမ်ႉၵႅပ်ႉ ႁူမ်ႈပႃႈပင်ႈလမ်ႈၼမ်ႉ လမ်ႊၼမ်ႉၶႅၼ်ႇယဝ်ႉ။ တေလႆႈႁၼ် မူၺ်ႈၶဝ် ယူႇတီႈ ၵူႊလိုမ်လူင်ယူႇၼွၵ်ႈသေတီႈ ဢွသ်ႉထရေးလီးယႂ်း တင်း ဢႅၼ်ႇတၢၵ်ႇတီးၵႂ်း၊ မူၼ်ႈလမ်ႊပႃၽဵင်ႈ ဢမႄႇရီႇၵႅၼ်ႇႁွင်ႇၶဝ်ၼႆႉ ၵႆႉလႆႈႁၼ်မီး တၢင်းယႂ်ႇယၢဝ်း မွၵ်ႈ 22 တေႃႇ 40 ပႅၵ်ႉ (56-102 သႅၼ်းတီးမီးတႂ်း) ဢမ်ႇပႆႇၼပ်ႉပႃးႁၢင်မၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မူၼ်ႈၼမ်ႉၵႄးၶဝ်တႄႉ ယူႇတီႈၼႂ်းႁူးလူး ဢၼ်ၸမ်ႁိမ်းသၢပ်ႇၼမ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။ ၶဝ်ဢွၵ်ႇႁႃၵိၼ်ၵမ်ႉၼမ် မိူဝ်ႈၶမ်ႈၵွၺ်း။ ၶဝ်ၵိၼ်ပႃ၊ ပႃၵၢပ်ငႄး၊ ၼူၵ်ႉ၊ တင်း တူဝ်သတ်းသွမ်ၼူမ်းဢွၼ်ႇၶဝ်လႂ်ယဝ်ႉ။ ၶဝ်တေလမ်းႁႃ ဢဝ်တၢႆတူဝ်သတ်း ၵႃႊၼင်ႇၶဝ်တႃႉၼိုင်ႇလႆႈသေယဝ်ႉ ဝၢႆးၼႆႉ ၸင်ႇတေၵိၼ်ယဝ်ႉ။ မၢင်ႊပွၵ်ႈၼႆ ၶဝ်ၵွၺ်းတေႃႉတႄႉၶူပ်းၶၢပ်းၵိၼ်တူဝ်ယိူဝ်ႇၶဝ် တႃႇသေၶူပ်းဢွၼ်ႇၵွၺ်းယဝ်ႉ။ ၶဝ်ႁၵ်ႉမိုတ်ႈ တႃႇလဵၼ်ႈ၊ ၵႆႉၵႆႉဢဝ်တူဝ်ၶဝ် တီႈတွင်ႉၼၼ်ႉသေ ထူသေႃႈလူင်းတီး ၾၢင်ႇမိုၼ်ႈ တင်း ၵမ်းယဝ်ႉၵမ်းတိၵ်းတိၵ်းလႂ်ယဝ်ႉ။
ၸိူဝ်ႉၸၢဝ်းမူၼ်ႈၸိူဝ်ႉၼိူင်ႈ ဢၼ်ပဵၼ် မူၼ်ႈပၢင်ႇလၢႆႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ယူႇတီႈၼမ်ႉသမုတ်ႉလူင် ပႂ်းသီးၾိၵ်ႉၽၢႆႇႁွင်ႇယဝ်ႉ။ တႃႇၸူဝ်ႊပၢၼ်ၸၢတ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ ဢဝ်ၸၢႆႇပႅတ်ႈ တီႈၼႂ်းၼမ်ႉၼၼ်ႉၵွၺ်းယဝ်ႉ။ မူၼ်ႈပၢင်ႇလၢႆႇ တူဝ်ယႂ်ႇထူၼ်ႈယဝ်ႉၼၼ်ႉ တေၸၢင်ႊ မီးၼမ်ႉၼၵ်းမွၵ်ႈ 80-ပွင်ႇ (36-ၵီးလူဝ်ၵရႅမ်း)ယဝ်ႉ။ မူၼ်ႈပၢင်ႇလၢႆႇၶဝ်ၼႆႉ လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းလမ်းယိုဝ်း ယွၼ်ႉတႃႇ ၶူၼ်ၼင်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၶဝ်လႆႈတၢႆၵႂႃႇၼမ်ၼႃႇယဝ်ႉလႄႈ ၵမ်းၼႆႉ ပေႃးလႆႈဢဝ် ပိူင်မီႈသေ ႁႄႉၵင်ႈဝႆႉပၼ်ယူႇယဝ်ႉ။
- မူၼ်ႈပၢင်ႇလၢႆႇၶဝ်ၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇယုမ်ႇတေႃႇၵူၼ်းလႃးလႃးယဝ်ႉ။ ၶဝ်ဢမ်ႇႁွၼ်ႇ တွၼ်ႉၶိုၼ်ႈမႃးတီႈၾၢင်ႇသႄႈ။ ၶဝ်ၸွမ်းၽွၵ်ႇတီႈၼႂ်းၼမ်ႉ၊ ယဝ်ႉၵေႃႈ တူဝ်မႄႈၶဝ်ၵေႃႈ ၵိူတ်ႇလဵင်ႉလုၵ်ႈၶဝ် ဢၼ်ပဵၼ်ဢေဢွၼ်ႇတူဝ်လဵဝ်လဵဝ်ၼၼ်ႉ တီႈၼိူဝ်ၵူႇ ပုၵ်ႉပူးၼမ်ႉ ဢၼ်ၽူးယူႇၼိူဝ်ၼႃႈၼမ်ႉၼၼ်ႉၵွၺ်းယဝ်ႉ။