တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/မီၵႂၢႆး
မီၵႂၢႆး ပဵၼ်တူဝ်သတ်းသႅၼ်းယႂ်ႇ ဢၼ်မီးၼဵပ်ႉလႅမ်ၽၢႆ၊ ၶဵဝ်ႈသိၵ်ႈယႂ်ႇ၊ တင်းတူဝ်ၼႃၼၵ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၸၢင်ႊမီးၶူၼ်ၼင်သီလမ်၊ ဢမ်ႇၼၼ်သီၶၢဝ်လႂ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ မီမၢင်ႊၸိူဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ မီလမ် ဢေးသီးယႂ်းတိၵ်ႉၼႆႉ ၵွၺ်းသုင်သီႇထတ်း (1.22 မီးတႂ်း) သေ မီးၼမ်ႉၼၵ်း မွၵ်ႈ 265 ပွင်ႇ (120-ၵီးလူဝ်း)ယဝ်ႉ။ မီမၢင်ႊၸိူဝ်း မိူၼ်ၼင်ႇ မီၶွၼ်ႇလူင် ဢလၢသ်ႉၵၼ်ၼႆႉ ယႂ်ႇလႆႈ တေႃႇထိုင် ၵဝ်ႈထတ်း (2.7 မီးတႂ်း)သေ မီး 1700-ပွင်ႇ (771-ၵီးလူဝ်း)ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။
မီၵႂၢႆးၶဝ် ပႆၼိူဝ်တင်းသီႇတိၼ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ ၶဝ်ၸၢင်ႊလုၵ်ႉၸုၵ်းသေ ယူႇလႆႈၼိူဝ် တိၼ်လင်ၶဝ်ယူႇ။ မီႁမ်ႉၶႂ်ႈတင်းမူတ်းယဝ်ႉ ၸၢင်ႊၶိုၼ်ႈတူၼ်ႈမႆႉ။ မိူဝ်ႈဢၼ်ၶဝ် ၶႆႈၸႃႉ ဢမ်ႇၼၼ် ၵူဝ်ႁႄၼၼ်ႉၼႆ မီၶဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႊၵႂႃႇလႆႈ တင်းၶၼ်ဝႆးတေႉယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ မီတူဝ်ၼိူင်ႈၼႆႉ ၸႂ်လမ်ယဝ်ႉၼႆ မၼ်းတင်းၸၢင်ႊမႃးႁဵတ်းတီႈၵူၼ်းၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။
မီၶဝ်ၵိၼ်ၼိူဝ်ႉ ႁူမ်ႈပႃးတူၼ်ႈ တင်း သွင်မဵဝ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်ၶဝ်ထုၵ်ႇၸႂ်ၸမ်း ပႃ၊ မၢၵ်ႇဝၢၵ်ႈ၊ ႁၢၵ်ႈႁူဝ်၊ တင်း မၢၵ်ႇႁူႈလႂ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ မီၶဝ် ၸၢင်ႊဢဝ် မူၶဝ်၊ ဝူဝ်းၶဝ်၊ ဢိၵ်ႇ မေႈၶဝ်ႈ တၢႆပႅတ်ႈ တႃႇၵိၼ်ယဝ်ႉ။ တေႃႈမူင်ႈမႅင်းၵေႃႈ မီၶဝ်ၵိၼ်ယဝ်ႉ။
မီၶဝ်ယူႇၼႂ်းထမ်ႈ၊ ၼႂ်းၵူင်ႁူးမႆႉတုမ်လူင်ၶဝ်လႂ်၊ ဢိၵ်ႇတီႈ ၾိူဝ်မႆႉၵိင်ႇထီႇ ၶဝ်လႂ်ယဝ်ႉ။ ၼွၵ်ႈသေၶၢဝ်းၸွမ်းၽွၵ်ႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ယူႇတူဝ်လဵဝ်လႅဝ်းၵွၺ်းယဝ်ႉ။ ပေႃးဝႃႈ ၶၢဝ်းၵတ်းၼႆ မီၶဝ် ၼွၼ်းပႅတ်ႈတေႃႇပေႃးထိုင် ၶၢဝ်းႁုၼ်ႈ ၶိုၼ်းမႃးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တၢင်းၼွၼ်းၸူဝ်ႊၶၢဝ်းယၢမ်းလူင်ၼႆႉ ႁွင်ႉဝႃႈ ၵူဝ်ၶၢဝ်းၵတ်း (သွၼ်ႈၵတ်း)ယဝ်ႉ။ ပေႃးၽႅဝ်မႃးၶၢဝ်းႁုၼ်ႈယဝ်ႉၼႆ ဢေမီဢွၼ်ႇၶဝ်ၵေႃႈ လဵင်ႉၵိူတ်ႇယဝ်ႉ။ ၶဝ်တေယူႇၸွမ်းမႄႈၶဝ် တႃႇမွၵ်ႈသွင်ပီႊယဝ်ႉ။
မီၼႆႉ မီးမဵဝ်းသႅၼ်းၶဝ်လၢႆၸိူဝ်ႉတေႉတေႉယဝ်ႉ။ မိူၼ်ၼင်ႇ မီၶွၼ်ႇလူင်၊ မီၵရိသ်ႉသလီး၊ မီလမ် (မီၵႂၢႆး) ဢိၵ်ႇ မီမႃႉ (မီလႅၼ်ႊႁႃ)ၶဝ်လႂ်ယဝ်ႉ။
- မီၶဝ် ၵမ်ႈၼမ်ၼမ် ယူႇတီႈၼႂ်းထိူၼ်လိူင်းလူင် ဢိၵ်ႇတီႈလွႆယႂ်ႇသုင် ဢမ်ႇၼၼ် တီႈသူၼ်လူင် ဢၼ်ပဵၼ်တီႈ ႁႄႉၵင်ႈဝႆႉပၼ်ၶဝ် ႁႂ်ႈၵၢင်းလႃႊထိူၼ်ၼၼ်ႉလႂ်ယဝ်ႉ။