တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/မိင်ႇ
မိင်ႇ ဢမ်ႇၼၼ် (ဝိင်ႇ)ၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်သွမ်ၼူမ်း မဵဝ်းလဵဝ် ဢၼ်ၸၢင်ႊမိၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်ႉမိင်ႇ မီးမဵဝ်းမၼ်း 1000-လိူဝ်ယဝ်ႉ။ တင်းသဵင်ႈၼႆႉ မီးပိၵ်ႇသေ တင်းတူဝ် ဢၼ်ၶူၼ်ၼင်ၶဝ် ႁူမ်ႇဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼွၵ်ႈသေ တီႈဢၼ်ၵတ်းႁႅင်းၼႃႇၼႃႇၼၼ်ႉသေ ၼႂ်းလုမ်ႈၾႃႉၼႆႉ ၶဝ်ယူႇၵူႊတီႈယဝ်ႉ။ တူဝ်ၶိင်း ဢၼ်လဵၵ်ႉသေပိူၼ်ႈၼႆႉ မီးတၢၼ်ႇမွၵ်ႈ ၾႃႇမိုဝ်းႁဝ်းသေယဝ်ႉ၊ တူဝ်ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈသုတ်းသမ်ႉ မီးတၢင်းယႂ်ႇ ဢဝ်ပိၵ်ႇဢႃႈဝႃႈ ႁူၵ်းထတ်း (1.8 မီးတႂ်း)ယူႇယဝ်ႉ။ မိင်ႇမၢင်ႊၸိူဝ်း ၵိၼ်မၢၵ်ႇမႆႉ၊ မၢင်ႊၸိူဝ်းသမ်ႉၵိၼ်မႅင်း တင်းတူဝ်သတ်းဢွၼ်ႇၶဝ်ယဝ်ႉ။ မိင်ႇဝႅမ်ႇပၢႆးယႂ်း ဢမႄးရီးၵႂ်းၸၢၼ်းၶဝ်ၼႆႉ မေႃၸုပ်ႇၵိၼ်လိူတ်ႈတူဝ်သတ်းတၢင်ႇၸိူဝ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။
မိင်ႇၶဝ်ၼႆႉ ဢဝ်တူဝ်ၶဝ် ၽႅၼ်ဢူင်ႇဢူၺ်ႈသေ ပၵ်းၶိတ်း ၼွၼ်းတင်းဝၼ်းယဝ်ႉ။ ဢၼ်လီဢၢမ်းလူင်တႄႉ၊ မႄႈမိင်ႇၶဝ်ၼႆႉ တင်းၽႅၼ်ပၵ်းၶိတ်း ဢူင်ႇဢူၺ်ႈသေ သမ်ႉၸၢင်ႊၵိူတ်ႇ လုၵ်ႈဢွၼ်ႇၶဝ်လႆႈၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ မိင်ႇၶဝ် ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်ၼႆႉ ၼႂ်းယေႈပီႊၵွၺ်း ၸၢင်ႊမီးလုၵ်ႈဢွၼ်ႇၼိူင်ႈတူဝ် ဢမ်ႇၼၼ် သွင်တူဝ်ၵွၺ်းယဝ်ႉ။
မိင်ႇၵမ်ႈၼမ် ယူႇတီႈၼႂ်းထမ်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ မၢင်ႊၸိူဝ်းသမ်ႉ ႁဵတ်းႁိူၼ်းၶဝ်တီႈတွင်ႉၸွမ်မုင်းႁိူၼ်းလႂ် တီႈၼႂ်းသိုင်ႇယေးၶဝ်ႈလႂ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ မိင်ႇၶဝ်ၼႆႉ တႃသုမ်ႈဢိူဝ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႊ သမ်ႉမီးႁႅင်း ရိၼ်းၶႅမ်ႉလႅတ်းၼႃႇ။ မိူဝ်ႈဢၼ်တိုၵ်ႉမိၼ်ယူႇၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢဝ်သဵင်ႁွင်ႉၶဝ် တင်းသဵင်ႈၵွင်ႈဢၼ်ၶဝ်ငိၼ်း ဢၼ်ပဵၼ် သဵင်တူၼ်ႉယွၼ်ႈမႃးတီႈၶူဝ်းၶိူင်ႈၼၼ်ႉသေ ၼၢမ်းသၢငႈ်ပၼ်တၢင်းၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
မိူၼ်ၼင်ႇ မီးလူင်ၶဝ်ယဝ်ႉ၊ မိင်ႇၶဝ် ၵမ်ႈၼမ်ၼမ်ၵေႃႈ ပေႃးဝႃး ပဵၼ်ၼႂ်းၶၢဝ်းၵတ်းၼႆ ၶဝ်ဢွၼ်ၵၼ် ၼွၼ်း တႃႇၶၢဝ်းယၢဝ်းလူင်တေႉယဝ်ႉ။ ၼႆႉ လႆႈႁွင်ႉဝႃႈသွၼ်ႈၵတ်း (ဢမ်ႇၼၼ် ၵူဝ်ႇၶၢဝ်းၵတ်း)ယဝ်ႉ။ တၢင်းထူၺ်ႈၸႂ်လႄႈ ႁူဝ်ၸႂ်တွတ်ႇၶဝ်ၼႆႉ ဢဝ်ထိူင်းၵႂႃႇတေႉတေႉဝႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ ယဝ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ၵွၺ်းယူႇၸွမ်းၶႆမၼ်း ဢၼ်မီးတီႈတူဝ်ၶဝ် ဢၼ်လႆႈႁွမ်းဝႆႉၼၼ်ႉၵွၺ်းယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းၵမ်ႈၼမ် ၵူဝ်မိင်ႇဢိူဝ်ႈ။ ၵူၺ်းၵႃႊ မိင်ႇၶဝ်တႄႉ ဢမ်ႇႁဵတ်းသင်တီႈၵူၼ်း တေႃႇမိူဝ်ႈဢၼ်ၶဝ်လႆႈၶၢမ်ႇတၢင်းယႃႉၵဝ်းမႃးဢွၼ်တၢင်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။
- မိင်ႇၶဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်တူဝ်သတ်းမဵဝ်းလဵဝ် ဢၼ်ပိၵ်ႇၵေႃႈမီး ၶူၼ်ၼင်ၵေႃႈမီးၼၼ်ႉယဝ်ႉ။