တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/ပႃလူင်မိူင်း
ပႃလူင်မိူင်း ပဵၼ်တူဝ်သွမ်ၼူမ်း ဢၼ်ယူႇၼႂ်းၼမ်ႉပၢင်ႇလၢႆႇ ၸွတ်ႇတူဝ်ႈလုမ်ႈၾႃႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ႁူမ်ႈပႃးတင်း ပႃၶႃႇ (ပႃငၢဝ်း) ၶဝ်လႄႈ ပႃပေႃႇပွႆးသသ်ႉၶဝ် ၸိူဝ်းၶဝ်ၼႆႉ ၶဝ်ႈပႃးၼႂ်း တူဝ်သွမ်ၼူမ်း ၸုမ်းၼိူင်ႈ ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈသႅတ်ႉဢေႇသျုၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ပႃလူင်မိူင်းၶဝ်ၼႆႉ သုတ်ႇလူမ်းထူၺ်ႈၸႂ်လႂ်ဢိူဝ်ႈ။ ၶဝ်မီးပွတ်ႇဢိူဝ်ႈ၊ ဢမ်ႇမီးတႄႉထူၺ်ႈၸႂ်၊ တႃႇတေထူၺ်ႈၸႂ်သုတ်ႇလူမ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်လႆႈၶိုၼ်ႈမႃးၼိူဝ် ၼႃႈၼမ်ႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႊ ၶဝ်ယူႇလႆႈတႂ်ႈၼမ်ႉ တႃႇၸူဝ်ႊၶၢဝ်းယၢမ်းႁိုင်တေႉတေႉယဝ်ႉ။ ၸိူဝ်ႈငဝ်ႈၶိူဝ်း ပႃလူင်မိူင်းၶဝ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈပွၵ်ႈၼိူင်ႈၼၼ်ႉ တေယူႇၼိူဝ်ၵွင်းဢိူဝ်ႈ။ ဢၼ်တႅၼ်းတၢင်တႃႇတိၼ်ၶွၼ်ၼႃႈ ၸိူဝ်းငဝ်ႈၶိူဝ်းပႃလူင်မိူင်းၶဝ်ၸမ်း ပဵၼ်ၽႅပ်ႉၵိုၼ်းၾၢႆးလူင်သွင်ဢၼ် တီႈၽၢႆႇၼႃႈပွတ်းတူဝ်ၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႆႉ မၼ်းၸွႆႈႁႂ်ႈၶဝ် ၵွၼ်းၵိူင်းလႆႈသေ ပဵၼ်တႃႇၾၢႆးပၼ် မိူဝ်ႈၶဝ်လုၺ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ဢၼ်ဢမ်ႇမိူၼ် တူဝ်သွမ်ၼူမ်းၵမ်ႈၼမ်ၼၼ်ႉၸမ်း ပႃလူင်မိူင်းၼႆႉ တိုၼ်းဢမ်ႇမီးၶူၼ် တီႈတူဝ်ၶဝ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇတၢင်ၼႆႉ ပႃလူင်မိူင်းၶဝ် မီးသဵၼ်ႈၼိူဝ်ႉၶႆမၼ်း ပဵၼ်ထၢပ်ႈဝႆႉ တႃႇႁေႉၵင်ႈၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၼႆႉၸမ်း ႁွင်ႉဝႃႈ ပလၢပ်ႉပႂ်း (ထၢပ်ႈယၢပ်ႈ) ၼႆသေ မီးတႂ်ႈၼင်ၶဝ်ယဝ်ႉ။ ပႃလူင်မိူင်းၼႆႉ မီးသွင်ၸိူဝ်ႉဢိူဝ်ႈ။ ပႃလူင်မိူင်းမီးၶဵဝ်ႈ လႄႈ ပႃလူင်မိူင်း ပႃႉလိၼ်း ဢမ်ႇၼၼ် ပႃလူင်မိူင်းလုပ်ႇ ၼႆယဝ်ႉ။ ပႃလူင်မိူင်းပႃႉလိၼ်းၶဝ်ၼႆႉ မီးၶႅပ်းလုပ်ပဵၼ်ထႅဝ် ပဵၼ်ထႅဝ်ဝႆႉ တီႈၼႂ်းပၢၵ်ႇၶဝ် ဢၼ်ႁွင်ႉဝႃႈ ပႃႉလိၼ်း ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၶဝ်ဢဝ်ပႃႉလိၼ်းၼႆႉသေ တႄႉထွင်ဢဝ်ဢဝ် တၢင်းၵိၼ်ၶဝ်ယဝ်ႉ။
- ပႃလူင်မိူင်း ဢၼ်ယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈသုတ်းၸမ်း ပဵၼ်ပႃလူင်မိူင်းသီသွမ်ႇယဝ်ႉ၊ ပဵၼ်ၸိူဝ်ႉ ပႃလူင်မိူင်းပႃႉလိၼ်းယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႊ သတ်းတူဝ်မီးၸႂ်တင်းလူင်ၼႆႉ မၼ်းယႂ်ႇသေပိူၼ်ႈသုတ်းသေ ၸၢင်ႊမီး တၢင်းယၢဝ်းလႆႈတေႃႇ 100-ထတ်း (30-မီးတႂ်း)၊ တၢင်းၼၵ်းသမ်ႉ လိူဝ် 150-တၼ်း (136 မႅတ်ႉထရဵတ်ႉတၼ်း)ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။
- ပႃလူင်မိူင်းပႃႉလိၼ်းၶဝ်ၼႆႉ ၵမ်ႈၼမ် တိုၼ်းယႂ်ႇသေ ပႃလူင်မိူင်း မီးၶဵဝ်ႈၶဝ်ယဝ်ႉ။