တူဝ်သွမ်ၼူမ်း/မႃၼၼ်း
မႃၼၼ်း ပဵၼ်ငိူၼ်ႈၶိူဝ်းတူဝ်ဢွၼ်ႇ တေႃႇမႃလႆး (မႃၼႆး) ၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၶဝ်မီးၶူၼ်ၼင် သီၶွၼ်ႇ တင်းႁၢင်ပူင်းသေ လႄႇယူႇၸွတ်ႇတူဝ်ႈ ဢမႄးရီးၵႂ်းႁွင်ႇ၊ တႄႇဢဝ် ဢလၢသ်ႉၵႂ်း တေႃႇထိုင် ဢမႄးရီးၵႂ်းပွတ်းၵၢင်ယဝ်ႉ။ မႃးၼၼ်းၶဝ် ႁွင်ႉလႆႈတေႉတေႉ။ ၶဝ်တေလႆႈႁဝ်ႇႁွၼ် တေဢိုတ်ႇ သဵင်ယၢဝ်း တင်းႁွင်ႉမေႃးၼၼ်း ၵူႊၶိုၼ်းယဝ်ႉ။ ၸိုဝ်ႈပၢႆးသၢႆႊတႃႇၶဝ်ၼႆႉ တီႈတေႉမၼ်းပွင်ႇဝႃႈ "မႃႁဝ်ႇလူင်" ၼႆယဝ်ႉ။
မိူၼ်မႃလႆး (မႃၼႆး)ၶဝ်ယဝ်ႉ မႃၼၼ်းၶဝ်ၵေႃႈ ပဵၼ်တူဝ်ၵိၼ်ၼိူဝ်ႉ ဢမ်ႇၼၼ် တူဝ်လမ်းၶႃႈၵိၼ်ၼိူဝ်ႉယဝ်ႉ။ တူဝ်ၵိၼ်ၼိူဝ်ႉၶဝ်ၼႆႉ လႆႈလမ်းတူဝ်သတ်းတၢင်ႇၸိူဝ်း တႃႇပဵၼ်တၢင်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။ မႃၼၼ်းၶဝ် ၵမ်ႈၼမ်ၼမ် ၵိၼ်ပၢင်တၢႆး၊ ၼူ၊ ၼူပႃႇ ၸိူဝ်းၼႆႉယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၼႃႇ ပေႃးဝႃႈတၢင်းၵိၼ်လႆႈယၢပ်ႇမႃးယဝ်ႉၼႆတႄႉ ပဵၼ်ဢီႈသင်ၵေႃႈ မႃၼၼ်းၶဝ် တေၵိၼ်ယူႇယဝ်ႉ။
မၢင်ႊပွၵ်ႈမၢင်ႊလႂ် မႃၼၼ်းသွင်တူဝ် ဢမ်ႇၼၼ် လိူဝ်သေၼႆႉသေ ၸၢင်ႊႁႃလမ်းယိူဝ်ႇ ပဵၼ်ၸုမ်းဝႆႉၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ၶဝ်ၸင်ႇႁႃလမ်းတူဝ်သတ်းတူဝ်ယႂ်ႇ မိူၼ်ၼင်ႇ ၵႂၢင် ၶဝ်လႂ်ယဝ်ႉ။ ပေႃးႁိမ်းႁွမ်းသူၼ်ႁႆႊၸိူဝ်းၼႆႉၼႆ ၶဝ်တင်းၸၢင်ႊမႃးႁဵတ်းတီႈ ဝူဝ်းလဵင်ႉ လႄႈ တူဝ်လဵင်ႉလူဝႆႉတၢင်ႇၸိူဝ်း ၶဝ်လႂ်ၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ ယွၼ်ႉၼႆလႄႈ ၸဝ်ႈႁႆႊၸဝ်ႈသူၼ်ၶဝ် ၸင်ႇၵႆႉၵႆႉယိုဝ်းၶဝ်ပႅတ်ႈ ဢမ်ႇၼၼ် ဢွၺ်ႇၵွင်ႉမိူဝ်ႇပႅတ်ႈလႂ်ယဝ်ႉ။
တေႃႈၼင်ႇၼႆၵေႃႈ၊ တူဝ်ၼပ်ႉမႃၼၼ်းၶဝ်ၼႆႉ ယင်းလိူဝ်မႃးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။ လွင်ႈတၢင်းမၼ်းဢၼ်ၼိူင်ႈတႄႉ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၶဝ်ၵိၼ်ၵႃႊပေႉ ဢၼ်ၶဝ်ႁၼ်လႆႈၼၼ်ႉလႄႈယဝ်ႉ။ ထႅင်ႈလွင်ႈၼိူင်ႈတႄႉ ၵွပ်ႈၶဝ်ၶူင်ႊဢွၵ်ႇလႆႈၼမ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵႃႊယေႈၸုပ်ႈၸုပ်ႈၼၼ်ႉ မႃးမႄႈၼိူင်ႈတူဝ်ၼႆႉ ၸၢင်ႊၵိူတ်ႇလဵင်ႉမႃၼၼ်းဢွၼ်ႇ 7 တေႃႇ 19 တူဝ်လႄႈယဝ်ႉ။
- မႃးၼၼ်းၶဝ် ၵမ်ႈၼမ် ၵိၼ်ပၢင်းတၢႆး၊ တင်းၸိူဝ်းၼူၶဝ်ယဝ်ႉ။ ဢဝ်လၢႆးၼႆႉသေ ၶဝ်ႈၸွႆႈထႅမ် တႃႇယူပ်ႈလူင်းပၼ် တူဝ်ၼပ်ႉ ၸိူဝ်းၸၢင်ႊယႃႉ ၸၢင်ႊၵဝ်း ႁႂ်ႈတူၼ်ႈၽုၵ်ႇသွမ်ႈ တၢင်းၵိၼ်ၶဝ် လူႉႁၢမ်းၼၼ်ႉဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။